Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu(DEHB) çocukluk çağında en sık görülen nörogelişimsel bozukluklardan biridir. Bunun yanında DEHB  bir “yönetici işlev bozukluğu” olarak da tanımlanır.

Yönetici işlevler, beynimizin planlama, dikkati odaklama, bilgiyi düzenleme ve hatırlama, görevleri yönetme ve davranışlarımızı hedef doğrultusunda yönetmeyle ilgili işlevlerine verilen isimdir. DEHB’in neden olduğu zorluklara baktığımızda kişinin hedefe yönelik davranış üretebilmek noktasında bilgiyi, duyguyu ve davranışı düzenlemekte ciddi zorlanmalar yaşadığını gözlemleriz. Bu doğrultuda, DEHB aslında bir yönetici işlev bozukluğudur.

Beynin yönetici işlevlerindeki bu zorluk DEHB’li çocuğun diğer çocuklara göre daha dikkatsiz, dürtüsel, hareketli olmasına neden olabilir. DEHB’li çocuğun tüm zorlukların yanı sıra, çevresel beklentilere uyum sağlayamamasından kaynaklanan duygusal sorunlar yaşaması hemen hemen kaçınılmaz hale gelebilir. Kısacası DEHB, modern yaşamda çocukların davranışlarını, davranışlarının niteliğini, duygusal gelişimlerini, özgüvenlerini, çevreyle ilişkilerini, arkadaş ilişkilerini ve okul yaşamlarını yoğun bir şekilde etkileyen ciddi bir zorluktur. DEHB’in neden olduğu tüm bu zorluklar tecrübeli bir uzmanın eşliğinde büyük oranda aşılabilir.

DEBH’li Çocukların Genel Görünümü

DEHB’li çocuklar huzursuz, sıkılgan, hareketli, dürtüsel davranışlar sergileyebilir ve/veya odaklanma sorunları yaşarlar. Üç farklı alt tipi olduğunu biliyoruz:

1. Hiperaktif Tip: Bu çocuklarda hiperaktivite ve dürtüsellik belirtileri ön plandadır.
2. Dikkat Eksikliğinin Ön Planda Olduğu Tip: Bu çocuklarda dikkat eksikliği belirtileri ön plandadır.
3. Karma Tip: Bu çocuklarda ise hem hiperaktivite hem dikkat eksikliği ön plandadır. 

Hiperaktiflik, Dürtüsellik ve Dikkat Dağınıklığı Çocuğunuzun Hayatını Nasıl Etkiler?

• DEHB’li çocuklar herhangi bir görev veya konuya odaklanmakta güçlük çekerken ilgi duydukları bazı konulara ise aşırı yoğunlaşırlar. Bu aşırı yoğunlaştıkları konular nedeniyle ebeveynleri çocuklarının dikkat sorunu olmadığını düşünebilir.
• Detayları gözden kaçırabilir ve aynı zamanda bazı detaylara aşırı dikkatini verebilir.
• Göz teması kurma süreleri ve sıklığı az olabilir.
• Görev ve uğraşılardan çabuk sıkılabilirler.
• Unutkanlık gösterebilirler.
• Yerinde durmakta zorlanabilirler, sürekli hareket arayışında olabilirler.
• Dinlemekte zorlanabilir ve karşısındakinin sözünü sık sık kesebilirler.
• Sıra beklemekte zorlanabilirler.
• Yeterince düşünmeden harekete geçebilir, tepkilerini kontrol edemeyebilirler.
• Sabırsız davranabilirler.
• Görevleri zamanında tamamlamakta zorlanabilirler.

DEHB Tedavisi

Yukarıda bahsedilen belirtiler sizin ve çocuğunuzun gündelik hayatta işlerini zorlaştırabilir ve böylece danışmanlık arayışına girebilirsiniz. Danışacağınız herhangi bir ruh sağlığı uzmanı çocuğunuzu değerlendirdikten sonra eğer DEHB’den şüphelenirse sizi öncelikle tanı için bir çocuk psikiyatristine yönlendirecektir. Psikiyatristiniz yaptığı değerlendirmeler sonucu çocuğunuzun Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olup olmadığı konusunda sizi bilgilendirecektir. Gerekli gördüğü takdirde DEHB tedavisinde kullanılan bir ilaç tedavisi protokolüne başlayacaktır. Ancak ilaç kullanımı DEHB tedavisinin gerekli görüldüğü takdirde yalnızca bir parçasıdır. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite tedavisinde çocuk ve aileye çocuk psikolojisi ve DEHB konusunda bilgili ve deneyimli bir uzman tarafından muhakkak psikoeğitim yapılmalı ve aile bilinçlendirilmelidir. Çocuk ile bu konuda sertifikasyona sahip bir uzman tarafından Oyun Terapisi, Floortime Terapisi, Attentioner, Mindfullness, Check-up Yapılandırılmış Dikkat Programı veya diğer bilimsel tedavi/eğitim yaklaşımları uygulanarak çocuk güçlendirilmelidir. DEHB bir yönetici işlev bozukluğu olduğu için çocuklar duygularını düzenlemekte ve yönetmekte de zorluk yaşarlar. Bu nedenle çocukla yürütülecek herhangi bir tedavi süreci, çocuğun duygusal gelişimi ve duygu düzenleme becerilerini gelişimine yönelik hedefler de barındırmalıdır.